تعیین عوامل روان‌شناختی مرتبط با ناتوانی جسمی در بیماران مبتلا به کمردرد مزمن

مقدمه: کمردرد مزمن یکی ازشایع‌ترین و چالش‌ برانگیزترین جلوه‌های درد در افراد بزرگسال است. در این میان عوامل روان‌شناختی در ایجاد و تداوم ناتوانی جسمی و محدودیت عملکردی بیماران مبتلا به کمردرد مزمن با اهمیت قلمداد شده‌اند. هدف این پژوهش تعیین عوامل روان‌شناختی مرتبط باناتوانی جسمی در بیماران مبتلا به کمردرد مزمن بود. روش: پژوهش حاضر دارای طرحی مقطعی ‌و از نوع همبستگی بود که در آن 279 بیمار (81 مرد، 198 زن) واجد شرایط مبتلا به کمردرد مزمن بیش از3 ماه (با میانگین سنی 77/11 ± 77/44 سال) که به ‌کلینیک‌ تخصصی و فوق ‌تخصصی جراحی‌ اعصاب بیمارستان پورسینای شهرستان رشت مراجعه کرده بودند، به ‌شیوه نمونه‌گیری غیر احتمالی و پیاپی انتخاب شدند. کلیه بیماران ابتدا پرسشنامه اطلاعات جمعیت ‌شناختی و مرتبط با کمردرد را تکمیل نمودند و سپس توسط مقیاس ناتوانی رولند و موریس، مقیاس پیوسته بصری، مقیاس ترس ‌از حرکت، خرده مقیاس فاجعه انگاری پرسشنامه راهبردهای مقابله، مقیاس افسردگی استانفورد و مقیاس خوداثربخشی‌ درد مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: تحلیل‌های همبستگی نشانگر ارتباط معنی‌دار بین ناتوانی جسمی با همه متغیرهای پیش‌بین بود. یافته‌های حاصل‌ از تحلیل رگرسیون چندگانۀ گام ‌به ‌گام نشان داد عوامل روان‌شناختی 52% از واریانس ناتوانی جسمی‌ را تبیین می‌نماید. در مدل نهایی سطوح بالاتر باورهای خوداثربخشی، شدت درد، تحصیلات و ترس مرتبط با درد که حاصل ‌از نمره مرکب مقادیر دو مقیاس فاجعه انگاری و ترس‌ از حرکت بود، به طور معنی‌داری توانستند شدت ناتوانی جسمی را پیش‌بینی کنند. نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان داد که قطع نظر از عوامل جمعیت ‌شناختی رابطه‌ی نسبتاً قوی بین عوامل روان‌شناختی و ناتوانی جسمی وجود دارد. بنابراین متخصصان بالینی می‌بایست نسبت به‌ اثرات قدرتمند باورهای خوداثربخشی، ترس مرتبط با درد، شدت درد و میزان آگاهی بیماران‌ از بهداشت ستون فقرات خود در کاهش و مدیریت ناتوانی جسمی بیماران مبتلا به کمردرد مزمن آگاه باشند. برخی دلالت‌های بالینی و رهنمودهای پژوهشی حاصل‌ از این نتایج، جهت پیشگیری و کنترل ناتوانی جسمی در این بیماران مورد بحث قرار گرفته است.